Полиграфчыларның район матбугаты тарихына керткән өлеше

"Кама ягы"ның вакытлар узу белән саргайган битләрен актарганда газета тарихын, редакция һәм Лаеш районы типографиясенең зур һәм бердәм коллективын искә аласың.

80 нче еллар башында, мин "Кама ягы"на килгәндә, хәбәрчеләр һәм полиграфчылар хастаханә бүлекләренең берсендә, иске бинада урнашкан иде. Хәзер ул урында "Татэнергосбыт" бинасы тора. Редакция һәм типографияне авыр тимер ишек аерып тора, чөнки эшләгән станоклар тавышын киметергә кирәк иде. Ләкин барыбер газета тиражы яки күпсанлы бланклар басылганда басу цехыннан ишетелгән бертөрле гөрелте бар бинаны селкетә һәм без үзебезне зур корабта дулкыннар өстеннән йөзгән кебек хис итә идек.

Бина мичкә утын ягып җылытыла, әмма җылылык барыбер җитми. Без озын коридор буйлап итек киеп йөрибез һәм аларның тузуыннан чыгып хезмәткәрнең мәшгульлеге дәрәҗәсе турында фикер алышырга ярата идек. Итекләрен барысыннан да ешрак корректорлар, җыючылар, линотипчылар ямый иде.

...Типографиядә эш иртәсе сәгать алтыда башлана. Техничка Вера Бобышева мичкә яга, су алып килә, җыештыра, линотипларда газета юлларын җыю өчен кулланылучы кургашны эретү өчен мичне җылыта.

Ул чорда полиграфчыларга авыр, җаваплы эш башкарырга туры килә иде. Кул белән җыю цехында һәр мәкаләне вак хәрефләр-литерлардан җыялар. Моны җыючылар Равия Хәйруллина, Маргарита Медведева, Раиса Золотоверхова - бик белемле һәм югары квалификацияле белгечләр башкара. Линотип цехларында газетаны юлын-юлга линотипчылар Любовь Ильина һәм Нина Косарева җыя. Әлеге тармак белгечләре алтын бәясе торалар. Аларны бик кадерлиләр. Беренчедән, әлеге һөнәргә башкалаларда гына укыталар, икенчедән, көне буе эрегән кургаш парын иснәргә барысы да ризалашмый...

Мәкаләне җыю төгәлләнгәннән соң метранпаж Валентина Кузнецова редакциянең җаваплы секретаре Нина Романова төзегән макет буенча гранкалар җыя һәм аларның кәгазьдәге күчермәсен корректорлар Валентина Шитова, Галина Ватагина, Нурзалия Гыйниятова һәм әлеге юллар авторына илтә. Без гранкаларны җентекләп укыйбыз, хаталарны төзәтәбез, аннан соң аларны типографиягә илтәбез. Кул белән җыйган очракта хәрефләр һәм тыныш билгеләрен алыштырырга, ә линотип белән җыйганда юлларны яңадан басарга кирәк була иде. Кайвакыт хаталарны төзәткәндә линотипчылар яңадан хата җибәрәләр һәм тагын тикшерергә һәм процессны кабатларга туры килә. Аннан соң Валентина Кузнецова гранкалардан газета полосасын җыя һәм аны махсус станокта басып яңадан корректорларга, җаваплы секретарьга, редактор Валерий Беляевка тикшерергә алып бара. Яңадан уку, төзәтү, корректура, редакцияләү. Һәм газетаның һәр полосасы белән шулай. Әле бит бар район өчен бланклар да басыла иде!

Басу цехында да эш кайный. Басучылар Николай Забелов, Виктор Казаков, Татьяна Шувалова, инженер-механик Владимир Журавлев машиналарны эшкә әзерлиләр. Алар цех буйлап зур гына газета кәгазе рулоннарын җәяләр, аны махсус гильотинада кисәләр, типография буявы исе килеп торган банкаларны ачалар һәм тиражны баса башлыйлар. Ул чакта район газетасы рус һәм татар телләрендә атнага өч тапкыр, ә урак өстендә һәм сайлаулар алдыннан ешрак та чыга.

Кайчак көтелмәгән хәлләр килеп чыга. Бервакыт метранпаж газета полосасын начар беркетә һәм ул төшеп китеп аерым хәрефләргә тарала... Ярты төнгә кадәр җыялар. Башкача ярамый, чөнки иртән газетаны почтага илтергә, ә аннан соң районның авылларына таратырга кирәк. Кайвакыт басылган бар тираж юкка чыгарылган. Ялгышлык белән бер партия юлбашчысының инициаллары буталганда шулай була. Номерны иртәнгә кадәр яңадан басалар...

Типография хезмәткәрләренә махсус ризыклар - соклар һәм сөт продуктлары бирелсә дә, сәламәтлеккә тәэсире сизелә.

Типография коллективына яхшы оештыручы һәм белгеч Зәкия Сатдинова җитәкчелек итә. Ул үзе линотипчы булып эшли башлый һәм һөнәрнең барлык нечкәлекләрен исәпкә алып, башкалардан да эшне җиренә җиткереп башкаруларын таләп итә. Бухгалтерлык исәбен Таисия Шестакова алып бара. Типография керемле, үз-үзен тәэмин итүче предприятие була. Вакыт узу белән иске станокларга алмашка яңа технологияләр, компьютерда жыю һәм верстка, офсет басу килә. Типография яшәүдән туктый. Әмма без полиграфчыларның район газетасы тарихына зур өлеш кертүен хәтерлибез.