Сугыш чоры балалары - аерым буын

Аларны сугышка алмаганнар - әле бик яшь булганнар. Әмма сугыш тәэсирен алар тулысынча тойганнар. Авыр хезмәт, беркайчан бетмәүче ачлык тойгысы, фронттагы әтиләре тормышы өчен курку һәм үлем хәбәре алган аналарның күз яшьләре.

Галимҗан Мирза улы Яруллин - кырыгынчы елларның кырыс тормыш мәктәбен узган хәрби буыннан.

Ул Татар Янтыгында 1935 елның 6 ноябрендәтуа, әмма 1936 елның 14 февралендә языла. Сугыш башланганда малайга биш яшь ярым була. Аның 1922 елгы абыйсы фронтка китә, ул разведчик була, бер генә тапкыр тел алып кайтмый. Ә Галимҗан җиде еллык мәктәптә укый, өйгә бары бишлеләр генә алып кайта.

-Сугыш вакытында башаклар җыйдык - Корноухово басуында кар астыннан өшегән бәрәңге казыдык, - дип сугыш елларын искә ала Галимҗан Мирзаевич. - Ярый әле безнең апалар бар - алар җыйдылар. Ә менә күршебез урамда ачлыктан үлде. Без әле сыер да тоттык, шуның аркасында исән калдык.

Бер абыйсы фронтта, икенчесе - Солтан мәктәбендә укый, әти-әниләре - картлар, өйдә ярдәмче кирәк. Шуңа күрә алга таба уку мөмкин булмый. Галимҗанга укуын ташлап хезмәт эшчәнлеген башларга туры килә. Фермада учетчик булып эшли.

-Шулай ике ел узды, - дип сөйләвен дәвам итә ветеран. - Абый укып бетергәч, мин укуымны дәвам иттем. Хәтеремдә, Солтанда матур кызлар күп иде. Менә хәзер шул класска утырып, аларга карарга. Бик матур тамаша булыр иде.

Галимҗан зирәк малай булып үсә. Ул барысын да булдыра, барысы да барып чыга. Басуда да яшьтәшләре арасында аңа тиңнәр булмый, укуда да бик яхшыга укый, гармунда уйнарга да өйрәнә.

-Әгәр туганда ук сәләтең булмаса, гармунда уйнарга беркем өйрәтә алмый, - дип саный Галимҗан абый. - Башта аны миннән өч яшькә өлкәнрәк абыйга алдылар. Ул сәләтле иде, яхшы укыды, безнең авылда беренче булып югары белем алды. Менә шул, абый мәктәпкә киткәндә уен коралын сандыкка йозак белән бикләп китә. Дәрестән кайта да гармунда уйнарга өйрәнә. Ә мин аның артыннан күзәтәм: нәрсә, ничек. Ул өйдә булмаганда әнидән гармунны сандыктан алып бирүен үтенәм. Шулай итеп, минем уйнарга өйрәнгәнне әнидән башка беркем дә белмәде. Минем абыйдан да яхшырак уйнаганыма инанганнан соң миңа өч рәтле гармунны ышанып тапшырдылар.

Вакыт уза һәм Галимҗан 17 нче механизация училищесына укырга керә, аны "бик яхшы"га тәмамлый. Тракторда кырык ел эшли: сөрә, чәчә, культивацияли, тырмалый.

-Көндез дә, төнлә дә эшләдем. Кышын юл чистарттым. Нинди дә булса машина батып калганда төннәрен дә уяталар: ул чакта юллар асфальтланмаган иде. Шуңа күрә йөк машиналарын һәм җиңел машиналарны балчыктан һәм кар көртеннән еш сөйрәп чыгарырга туры килде. Шулай итеп, 40 ел үтте. Һәрчак мазутта, пычракта һәм тузанда. Намус белән эшләдем. Мине бәяләделәр, хөрмәтләделәр, еш кына мәктәпкә чакырдылар. Концертларда, Сабантуйларда катнаштым.

Әмма Галимҗан Мирзаевич яраткан гармунын беркайчан да кулыннан төшерми. Басудан көч-хәл белән кайта, юына - һәм гармун уйный, соңрак сөт эчә дә йокларга ята.

-Хатыным белән 56 ел бергә яшәдек. - Миңа яхшы хатын-кыз туры килде, рәхмәт аңа. Һәрчак тамагым тук, өстем чиста-пөхтә, өем уңайлы һәм җылы булды. Эштән кайтасың - балалар каршы ала. Мин бар яктан бәхетле булдым.

"Социалистик ярыш җиңүчесе", "Коммунистик хезмәт ударнигы" - һәр кеше дә мондый билгеләр белән мактана алмый. Дәүләт механизатор хезмәтен югары бәяли: ул Хезмәт Кызыл Байрагы ордены белән бүләкләнгән. Әмма ул пиджагын орден һәм медальләр белән бизәргә яратмый. Галимҗан Яруллин кешегә күрсәтү өчен түгел, намусы һәм күңеле кушканча яши.