Тимур Ешмуратов : «Командада эшли белергә кирәк»

Сез балачакта кем булырга теләгән идегез? 

Балачакта, башка бик күп балалар кебек үк, мин табиб булырга хыялландым. Нәкъ менә табиб-хирург. Мәктәпне тәмамлагач, Ленинград медицина институтына укырга керергә уйладым. Беренче тапкыр миңа ярты балл җитмәде, ә икенчесендә – бер балл. Шул чакта мин гомере буе геофизик булып эшләгән әтием юлыннан китәргә булдым. 

Геофизикада беренче ел эшләвегез турында сөйләгез әле? 

Геофизика файдалы казылма ятмаларының төзелешен эзләү һәм аныклау максатыннан җир төзелешен, шулай ук алар барлыкка килү өчен алшартларны ачыклау максатыннан өйрәнә. Скважиналарда эшләүче геофизиклар бораулау процессларын контрольдә тота, кайбер токымнарның продуктлы катламнарын һәм үзлекләрен билгели һәм авария хәлләрен булдырмый кала. Кыр шартларында эшләү даими командировкаларны, вахталарны күздә тота, алар 15тән 30 көнгә кадәр дәвам итәргә мөмкин. Геофизикада эшләгән беренче ел аеруча эмоциональ булды. Участокларның берсендә тиз арада геофизик җиһазларны ремонтларга кирәк иде. Безне аны тизрәк эшләр өчен «кукурузник»та (Ан-2 самолеты, искәрмә) озаттылар. Очыш вакытында двигатель белән өзеклекләр башланды, ә аннары ул бөтенләй эшләвеннән туктады. Башта пилот суга утырырга теләгән иде, әмма Арал диңгезенә кадәр җиде чакрым. Шул чакта экипаж беренче уңайлы участокка төшәргә карар кылды. Аста төрле юнәлешләрдәге өч күтәрелү-утыру полосасын күргәч, пилот: “Ни өчен алар өч һәм кайсысы эшли?” - дип кызыксынды. Шуны әйтергә кирәк, бу станциядә самолетларның продуктлар алып килеп, яннан җил искәнлектән җиргә төшә алмыйча, азык-төлекне һавадан ташлау очраклары да булды. Шул вакытта вахта белән эшләүчеләр теләсә нинди җил вакытында да утыра алсын өчен өч полоса ясауларын сораганнар. Шул полосаларның берсенә без төшеп утыра алдык.

Эштә нинди авырлыклар булды?

Кыр шартларында эшләү билгеле бер кыенлыклар тудыра. Геофизикларның үзенчәлеге шунда: син үзеңне кая җибәрәчәкләрен белмисең. Объектлар күп, һәм чираттагы тапкыр кайда эшләячәгеңне эшкә чыккан көнне генә беләсең. Командировка төрле юнәлешләрдә булырга мөмкин: кышын температура 56 градуска кадәр төшә торган Югары Чон чыганагына (Иркутск өлкәсе) яки Кашкадар өлкәсенә (Үзбәкстан), анда җәен +58 градуска кадәр җитә. Эшләр ел әйләнәсе һәм тәүлек әйләнәсе алып барыла. Кайбер бораулау скважиналарында зур җир белән бердәнбер элемтә - вертолет. Торак пунктлардан ераклык төрле, 10нан 200 километрга кадәр.

Буш вакытта нәрсә белән шөгыльләндегез?

Буш вакытта без китап укыдык, домино уйнадык. Кайбер бораулау скважиналарында телевизор һәм хәтта бильярд та бар иде. Кыенлыкларга карамастан, безнең коллектив бик бердәм иде.

Үзбәкстанда Устюрт платосында эшләвебез турында сөйләп китим. Көз көне Амударья елгасыннан сугару каналын яптылар, ә түбәнлектә балыклар күп калды. Бер метрлы сазаннарны без кул белән тоттык, дөресрәге, тотмадык, җыеп алдык. Ә тагын чүлдә без кыргый суган һәм ”җир асты шампиньоннары»” җыйдык. Көчле яңгырдан соң ком кибә һәм бертөрле кабык белән каплана. Дым булуга, гөмбәләр үсә башлыйлар, ә ком ярыла. Яңгырдан соң барганда, ярыклы калкулык күрәсең, казып карыйсың, ә анда гөмбә.

Сезнең эшегездә көтелмәгән хәлләр булдымы?

Бервакыт бораулаучы янына йөкле хатыны килде. Һәм ул авырып китте. Участок мастеры аны 45 километр ераклыктагы хастаханәгә кадәр озатып куярга үтенде. Чүл шартларында бу өч сәгатьлек юл. Дүртәү киттек: ире белән хатыны, машина йөртүче һәм мин. Юлның яртысын узгач, хатынның тулгагы башланды. Без чүлдә туктап калдык. Ул вакытта телефоннар юк иде. ГАЗ-66 автомобилендә кушетка тибындагы диван бар иде, аңа хатын-кызны салдык. Кул астындагы әйберләрне әзерләп, бинтлы ике аптечка табып, эретеп ябыштыру лампасы белән су җылытканда иренең югалуы ачыкланды. Машина йөртүче баланы кабул итә башлады, ә мин ярдәм итеп тордым. Малай туды. Кендек бавын пычак белән кисеп, яңа туган сабыйны төреп, хастаханәгә алып киттек. Ә баланың әтисе, куркып, куаклар арасында утырган булып чыкты.

Сезнең эштә иң күңеллесе нәрсә?

Өйгә кайту, чөнки анда гаилә көтә бит.

Бу белгечлек буенча эшләү өчен нинди сыйфатларга ия булырга кирәк?

Бик яхшы сәламәтлек һәм физик чыдамлыкка, аналитик фикерләү, яхшы хәтер, нормалы булмаган эш шартларында эшләү сәләтенә ия булырга кирәк. Төрле штаттан тыш хәлләрдә тиз арада карар кабул итә алу, командада эшли белү кирәк.