Тамара Зотованың сугыш турында истәлекләре

Аның балачагы һәм яшьлеге авыр сугыш елларына туры килә. Ул чор турында истәлекләр гаилә архивында сакланган.

Ул 1930 елның 30 октябрендә Иваново өлкәсенең Кинешма шәһәрендә эшчеләр гаиләсендә туа. Бөек Ватан сугышын 10 яшьлек кыз булып каршы ала. Бу көн бик яхшы исендә калган…

- 1941 елның 22 июне якшәмбе иде, - дип искә ала иде Тамара Леонидовна. - Сугыш башлану турында абыем хәбәр итте. Әти мине поселокка халыкка яңалыкны хәбәр итү өчен җибәрде. Мин урамнар буйлап йөгердем һәм сугыш башланды, дип кычкырдым. Миңа башта берәү дә ышанмады, мине әрләделәр. Ә аннары минем кем кызы икәнемне белделәр һәм ышандылар, чөнки әтиемне беләләр иде.

Ул вакытка Тамара Зотова дүрт сыйныфны тәмамлаган була. Барлык укучыларны да җыелышка чакыралар һәм 1 июльдән балалар совхозга йөриячәкләр, кырда яшелчә чүбе утыячаклар, диләр. Ә көзен балаларны шунда ук бәрәңге алырга җибәрәләр.

-Җирле мәктәп бинасында госпиталь ачтылар һәм яралыларны фронттан алып кайта башладылар, - дип укыйбыз аның мемуарларында. – Аларны безнең йорт яныннан алып киттеләр. Күпләре ыңгырашты. Без аларга шешә белән килдек су алып килдек һәм эчәрләренә бирдек. Кыш көне госпитальгә авырулар янына йөрдек, шигырьләр сөйләдек, җырлар җырладык. Ә өйдә буш вакытларында кисетлар тегеп, солдатларга бүләк иттек.

Кинешмага сугыш башлану белән качакларны алып килделәр. Зотовлар гаиләсе йортында Ленинградтан медик кыз урнаша. Ул туган шәһәре һәм аның матурлыгы турында күп сөйли. Сугыш тәмамланганнан соң 20 ел узгач, Тамара Леонидовна беренче тапкыр Төньяк башкалада булып, шул хатын-кыз табиб белән очраша. Ул бу шәһәргә гашыйк була һәм анда берничә тапкыр бара.

Барлык кыенлыкларга да карамастан, Тамара Зотова укуын дәвам итә. Мәктәпкә бик теләп йөри, чөнки балаларны җитен мае салынган тары боткасы белән сыйлыйлар. Соңгы көннәренә кадәр ул бу ботканы искә алды һәм, туган шәһәре һәм катлаулы сугыш балачагы турында искә алып, авыр минутларда аны үзенә яки туганнарына пешерде…

Сугыштан соң абыйсы Виктор Германиягә китә. Ул немец заводларыннан Советлар Союзының яңадан торгызыла торган предприятиеләренә җиһазлар сүтү һәм чыгару эшендә катнаша. Абыйсыннан Тамара чит илдән кием-салым яки аяк киеме түгел, ә открыткалар алып кайтуын үтенә. Чәчәкләр, хайваннар, пейзажлар төшерелгән почта карточкалары бүгенге көнгә кадәр сакланган. Тамара Леонидовна аларны зур альбомнарга урнаштырган һәм аларны үзе дә карарга һәм кунакларга да күрсәтергә бик яратты.

1945 елның 9 маенда Җиңү көнендә ул өлкәннәр белән бергә митингка бара. Анда барысы да шатлыктан елый һәм бии. Балалар бу көнне мәктәпкә бармадылар.

1954 елдан Тамара Зотова Лаеш шәһәрендә яши. 30 елга якын ул поселокның, соңрак шәһәрнең ветераннар советын җитәкли. Ул үз тормышын сугыш ветераннарына һәм инвалидларына багышлый, алар өчен бәйрәмнәр, концертлар һәм туристик сәфәрләр оештыра. Лаеш районы ветераннарының истәлекләрен һәм аларның фотосурәтләрен ул зур альбомнарга берләштерә, алар киләчәк буыннар өчен кыйммәтле ядкарьгә әверелде.

Тамара Леонидовна Зотова 2019 елның 27 декабрендә, Бөек Җиңүнең 70 еллыгына кадәр нибары дүрт ай кала вафат булды.